WORLD : จีนเยือนซาอุดิอาระเบีย ระเบียบโลกใหม่ท้าทายอำนาจสหรัฐ ทิศทางปาเลสไตน์ เศรษฐกิจโลก เทคโนโลยี น้ำมัน
.
ผศ.ดร.มาโนชญ์ อารีย์ อ.ภาควิชารัฐศาสตร์ มศว. หัวข้อ สีจิ้นผิงตะลุยโลกอาหรับ : Suthichai Live 10-12-2565
.
ผศ.ดร.มาโนชญ์ กล่าวว่า การเดินทางเยือนซาอุดิอาระเบีย ของจีนมีนัยสำคัญที่ต้องติดตามอย่างต่อเนื่องอาจนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงดุลอำนาจตะวันออกกลาง และจะส่งผลต่อระเบียบโลกที่เป็นอยู่
.
ที่ผ่านมาเราเห็นบททบาทจีนในภูมิตะวันออกกลางบ้าง โดยทฤษฎีเราพูดมาตลอดว่า จีนต้องการค้าขายเพียงอย่างเดียว ไม่สนใจเรื่องการเมืองการทหารความมั่นคง เนื่องจากว่าพื้นที่นี้สำคัญ และสหรัฐอเมริกาก็มีอิทธิพล ไม่ยอมให้ประเทศอื่นเข้าแทรก
.
ปัจจุบันทุกวันนี้เห็นชัดว่า จีนต้องการเข้าไปมีอิทธิพลในภูมิภาคตะวันออกกลางแล้ว การเยือนซาอุดิอาระเบียล่าสุด จีนได้ลงนาม 2 เรื่องใหญ่ คือ การเมืองกับเศรษฐกิจ เป็นเรื่องใหม่ที่น่าจับตามองมาก
.
ทำไมการที่สี จิ้นผิง เยือนจีนถึงมีความน่าสนใจ ทั้งที่ก่อนหน้านี้ในปี 2016 ก็เคยเยือนซาอุดิอาระเบียมาแล้ว แต่ทำไมครั้งนี้แตกต่าง?
.
ผศ.ดร.มาโนชญ์ กล่าวต่อ ความสัมพันธ์ระหว่างจีนกับซาอุฯ คือ จีนเป็นผู้ค้ารายใหญ่สุดของซาอุฯ จีนพึ่งพาน้ำมันมากสุดจากซาอุฯ ด้วยความสัมพันธ์แบบนี้เป็นปกติมากที่ผู้นำของทั้งสองจะไปเจอกัน
.
แต่ที่ไม่ปกติตอนนี้ คือช่วงเวลาของการไปเยือนครั้งนี้น่าสนใจ เพราะเป็นช่วงที่สหรัฐและซาอุฯมีปัญหากันอย่างหนัก การเยือนครั้งนี้จึงมีนัยสำคัญหลายประการ
.
นักวิชาการต่างประเทศมีการเทียบระหว่าง สี จิ้นผิง กับ โจ ไบเดน ในการเยือนซาอุดิอาระเบีย ซึ่งเห็นได้ชัดว่าการตอนรับของซาอุดิอาระเบียต่อจีนนั้นแตกต่างมาก
.
จีน ได้รับการต้อนรับที่ทั้งอบอุ่นและยิ่งใหญ่
ส่วนโจ ไบเดน ไม่มีทั้งอบอุ่นและยิ่งใหญ่
.
สำหรับเนื้อหาสาระที่พูดคุยกัน จีนได้ลงนามข้อตกลงหลายอย่าง ส่วนของไบเดน ไม่ประสบผลสำเร็จอะไรเลย
.
ก่อนหน้านี้โจไบเดน เคยกล่าวว่า สหรัฐจะไม่ปล่อยให้เกิดสูญญากาศทางอำนาจในตะวันออกกลาง
.
วันนี้ จีน เยือนซาอุดิอาระเบียและได้รับการต้อนรับอย่างดี
ก่อนหน้านี้ หวัง อี้ เคยกล่าวเช่นกันว่า ตะวันออกกลางไม่มีสูญญากาศทางอำนาจ ภูมิภาคนี้ไม่จำเป็นต้องมีอำนาจใหญ่จากข้างนอก ภูมิภาคนี้ควรมีอำนาจภายในจัดระเบียบของตนเอง
.
นโยบายที่สวนทางสหรัฐ
ซาอุฯร่วมมือกับหัวเว่ยของจีน
ก่อนหน้านี้ สหรัฐกล่าวหาว่า หัวเว่ย จะเข้ามาสืบราชการลับ
.
จีนเจอผู้นำปาเลสไตน์ และจีนก็บอกว่า จีนสนับสนุนตั้งรัฐปาเลสไตน์ ตามเส้นแบ่งก่อนสงคราม 1967 ยึดมั่นเยรูซาเล็มตะวันออกจะเป็นเมืองหลวงของปาเลสไตน์ ซึ่งสวนทางกับสหรัฐ
.
มองไปไกลกว่านั้น เรื่องปาเลสไตน์เป็นใจกลางปัญหาตะวันออกกลาง ประเทศที่เข้ามามีบทบาทในตะวันออกกลางเป็นประเทศมหาอำนาจ เช่น
หลังสงครามโลก ครั้งที่ 1 อังกฤษ เข้าปกครองปาเลสไตน์ได้มอบดินแดนให้ยิวส่วนหนึ่ง
.
สงครามโลกครั้งที่ 2 สหรัฐอเมริกาขึ้นมามีบทบาท จัดตั้งรัฐอิสราเอล
.
ถ้าจีนเข้ามามีบทบาทกับปัญหาปาเลสไตน์เป็นการท้าทายอำนาจสหรัฐในตะวันออกกลาง
.
อะไรที่ทำให้ซาอุฯตีตัวออกห่างจากสหรัฐ
ที่ผ่านมาเราอาจจะเข้าใจว่า สหรัฐไปคุยกับอิหร่านทำให้ซาอุฯไม่พอใจ เรื่องนี้มีที่มาที่ไปมากกว่านั้น
.
เบื้องต้นมี 2 เหตุการณ์ ที่ซาอุดิอาระเบียออกห่างสหรัฐ
- เหตุการณ์อาหรับสปริง อิทธิพลของอิหร่านเพิ่มมากขึ้น ที่ผ่านมาเราอาจจะคิดว่าซาอุฯเกรงอิทธิพลอิหร่านจึงต้องพึ่งพาสหรัฐ แต่คิดใหม่ ความจริงแล้วสหรัฐอเมริกาต่างหากที่หวั่นเกรงอำนาจของอิหร่านที่เพิ่มมากขึ้น
.
2.ปรากฎการกระแสการเมืองอิสลาม เกิดกลุ่มประเทศนโยบายอิสระ เช่น ตุรกี กาตาร์ เหล่านี้สำคัญอย่างไร ? ที่ผ่านมาซาอุฯพึ่งพาสหรัฐตลอด พอเกิดอาหรับสปริง ทำให้เกิดกลุ่มใหม่ขึ้นมา ด้านหนึ่งซาอุฯจึงมองว่าถ้าเราออกห่างสหรัฐเรายังจับมือกับตุรกีได้
และ อีกเหตุการณ์คือจีน ประกาศ เส้นทางสายไหม (BRI เป็นอภิมหาการลงทุนโครงสร้างพื้นฐานที่จีนใช้เชื่อมโลก ทางทะเลและทางบก ช่วยลงทุนในประเทศต่างๆ) ฉะนั้นช่วงต้นๆจีนยังไม่ได้สนใจในตะวันออกกลางมากนัก เพราะประเทศเหล่านี้ไม่ได้ต้องการกู้เงินจากจีน และอิทธิพลของสหรัฐก็ยังมากอยู่ในช่วงปี 2013-2014 จีนจึงไปลุยในแถบเอเชียใต้ เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นหลัก
.
มาปัจจุบัน อำนาจของสหรัฐอเมริกาถดถอยลงไป อีกทั้งซาอุดิอาระเบียเองที่ผ่านมาก็มองหาช่องทาง ทางเลือกที่จะออกห่างการพึ่งพิงสหรัฐ ซึ่งในอดีตอาจจะไม่มีโอกาสเพราะสหรัฐแข็งแกร่ง
.
อีกเหตุผลหนึ่ง ที่ซาอุฯและกลุ่มอาหรับ ตัดสินใจกำหนดนโยบายวางท่าทีใหม่ อันเนื่องมาจากโครงการที่สำคัญของสหรัฐเมื่อก่อน ในสมัย ของโดนัลทรัมป์ ที่ไปยกเลิก ทีพีพี และมาสร้างอินโดแปซิฟิก มุ่งเรื่องขจัดอิทธิพลจีน ซึ่งกลุ่มอาหรับอยู่ตรงไหนในอินโดแปซิฟิก ไม่มีเลยสหรัฐไม่ได้ให้ความสำคัญ แต่ BRI ของจีนให้ความสำคัญครอบคลุมกับอาหรับตะวันออกกลางด้วย ตรงนี้ทำให้อาหรับหันมาหาจีน และรัสเซียมากขึ้น
.
จีน-ซาอุฯต่างคนต่างมีเงิน ความสัมพันธ์จะเป็นแบบไหน?
ผศ.ดร.มาโนชญ์ กล่าวว่า หากมองย้อนไปเมื่อก่อนความสัมพันธ์อเมริกากับอาหรับ คือน้ำมันแลกความมั่นคง ความสัมพันธ์จึงเหมือนหัวหน้าหรือลูกพี่กับลูกน้อง ส่วนจีนที่เข้ามาไม่อยากทำผิดพลาดเหมือนอเมริกา
.
ความจริงนิสัยคนอาหรับยิ่งในศักดิ์ศรี ไม่ยอมให้ใครดูถูก แต่ที่ผ่านอาหรับแตกแยกกันมากจึงไม่มีทางไป มาวันนี้ชาวอาหรับรู้สึกว่าเหตุการณ์อาหรับสปริง ทำให้อาหรับย่ำแย่ ตกต่ำ อาหรับต้องการกู้ศักดิ์ศรี ฟื้นฟูบทบาท ตนเองขึ้นมาในการเมืองระดับโลก จึงเห็นกาตาร์ก็จัดแข่งฟุตบอลโลก ซาอุดิอาระเบียก็เนื้อหอมขึ้น และวันนี้ต้องการเปลี่ยนความสัมพันธ์แบบลูกพี่กับลูกน้อง เป็นความสัมพันธ์แบบที่มีผลประโยชน์เชิงยุทธศาสตร์ร่วมกัน
.
ถ้าเราสังเกตให้ดีสมัยโดนัลทรัมป์เยือนซาอุดิอาระเบีย มีแต่จะขายอาวุธให้อาหรับ เรียกร้องให้ต่อต้านอิหร่าน เรียกร้องต่อต้านกลุ่มก่อการร้าย พอ ไบเดน ไปซาอุฯ ก็เรียกร้องให้เพิ่มผลิตน้ำมัน มีประเด็นคือกำจัดรัสเซีย แต่พอ สีจิ้นผิงไปซาอุฯกลับเป็นการไปเพื่อความร่วมมือทางเศรษฐกิจ เทคโนโลยี ทำให้อาหรับรู้สึกว่าคุยกับจีนมีประโยชน์มากกว่า ไม่มีความขัดแย้งทางการเมืองสงคราม
.
การประชุมครั้งนี้ที่ซาอุดิอาระเบีย เรียกว่า จีน-อาหรับ ทำไมต้องเรียกว่ากลุ่มอาหรับ รวมถึงปาเลสไตน์ และไม่เกี่ยวกับอิสราเอล และไม่รวมอิหร่านที่เป็นเปอร์เซีย
.
ประเด็นสำคัญคือก่อนหน้านี้ จีนไปคุบกับอิหร่านและรับประกันเรื่องความมั่นคง จากนั้นจีนไปคุยกับอาหรับ อิหร่านจึงไม่กังวล ดังนั้นไบเดน จึงพูดเรื่องสูญญากาศไม่อยากให้จีนเข้ามา ซึ่งจีนเข้ามาเป็นการปรับความสัมพันธ์ใหม่ทั้งหมดลดความขัดแย้ง
.
จีนเล่นบทบาทเป็นผู้ใหญ่ในตะวันออกกลาง
จะส่งผลต่อระเบียบโลก เพราะ อาหรับมีน้ำมัน น่าจับตาเรื่องเศรษฐกิจโลก
.
อีกประเด็นที่จับตามอง การซื้อขายน้ำมัน จีน กับ อาหรับ อาจจะไม่ใช้เงินสกุลดอลล่า แต่เป็นเงินหยวนแทน
.
อีกเรื่องอเมริกาก็คิดหนัก เกี่ยวกับนโยบายต่อซาอุดิอาระเบียแรงไปก็ไม่ได้ จะเห็นว่าเรื่องคดี สังหารนักข่าวที่เกี่ยวโยงกับมกุฎราชกุมารซาอุฯ จบลงแล้ว ถ้าสหรัฐกดดันซาอุฯมาก จะทำให้วาอุฯหันไปจับมือจีนอย่างเต็มตัว
.
ฟังคลิปเต็มได้ที่ https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=864405267917990&id=689751208
.
สีจิ้นผิงตะลุยโลกอาหรับ : Suthichai Live 10-12-2565
ผศ.ดร.มาโนชญ์ อารีย์ อาจารย์ประจำภาควิชารัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
.
